Ko ngā rohenga matua e whā o te oranga Māori, ko te taiao, ko te hinonga Māori, ko te iwi e ora ana, ko te ahurea Māori hoki. Ko tā He huringa āhuarangi, he huringa ao he whakaatu i ngā pānga tahanga o aua rohenga rā ki te oranga Māori i mua i te tau 2050, me ngā pānga taikaha i mua i te tau 2100. Ka mōrearea i ēnei pānga ngā wāhanga tūturu o te oranga Māori, ā, ka puta hoki i ērā ngā tūraru ki te taha wairua me te oranga o ngā whakatipuranga kei te whai mai.
He Kura Taiao
Ka miramira te pūrongo i ngā ara e raru ai i te huringa o te āhuarangi i Aotearoa ngā pūnaha hauropi me te kanorau koiora, e hua mai ai te korenga o ngā taunga me te korehāhātanga o ngā momo koiroa e whakaraerae ana, me te pā anō ki ngā tikanga a te Māori, ki tōna tuakiri hoki. E mahi ana ētahi hapū me ētahi iwi ki te whakamahere e mauru ai ngā tūraru, engari me mātau hoki ki ngā ara e pā ai te huringa o te āhuarangi ki rōpū kē.
E whakamaurutia ai ēnei tūraru, me whai k taurangi ā-tōrangapū e whakaūngia ai ngā paerewa teitei mō te taiao, e hōhonu ake ai hoki te whakaaro ki ngā whakatipuranga kei te whai mai.
Whakatipu Rawa
Tāpua ana ngā tūraru ka puta i te huringa o te āhuarangi ki ngā pakihi Māori me te whakawhiwhi mahi, otirā, ki te rāngai mātāmua, kei reira rā te 68 ōrau hemihemi o ngā pakihi Māori e tū ana. E mōrearea rawa atu ana ngā whenua Māori i te ngāhorohoro, ka mutu, ka kino kē atu te take nei i ngā huarere taikaha anō hoki e pā ana ki te huringa o te āhuarangi. Ka tūraru hoki ngā haumitanga a te Māori ki ngā mahinga ā-ngahere, ā-pāmu, ā-ahumāra, ā-ika hoki nā ngā tauraki me ngā momo koiora ka tūraru pea.
E mauru ake ai ēnei tūraru, me waihanga rautaki ngā whānau, ngā hapū, ngā iwi hoki e mutu ai te haumitanga ki ngā rawa e tūraru nei, ka whai kē ai i ētahi tikanga me ngā pūnaha whakanao e hou ana.
He Oranga Tāngata
E whakapaetia ana te kino rawa o te pāngia o te Māori e ngā pānga ā-hauora e hāngai ana ki te huringa o te āhuarangi nā ngā momo āhuatanga pēnei i te wāhi noho, i te tūranga ohapori me ngā āhuatanga hauora o te wā tonu nei. Ko ētahi o aua pānga, ko te whakaraeraetanga i ngā huarere takakino, ko te hekenga o te wātea me te kounga o te wai, ko ngā porohuringa hoki ki ngā ratonga hauora me te tūwhita kai.
E takatū ai tātou ki te aro ki ēnei pānga, ko ngā kaupapa mō te hauora tūmatanui me whakaheke i te tautika-kore, me huri anō te rāngai hauora kia aro ki ngā wāhanga e nui katoa ai ngā pānga o te huringa o te āhuarangi, me whakaae hoki ki te whakawhirinakitanga o te hauora o ngā whānau, o ngā hapū, o ngā iwi ki te oranga o te ao tūroa.
Ahurea Māori, Tikanga Māori
Ka tāpua anō ngā hua ka puta i te huringa o te āhuarangi ki te taiao, ki te kotahitanga ā-papori, ki te oranga hoki o ngā hapori Māori. Ko ngā tūraru ka hua mai i te rewanga o te pae moana me ngā huarere taikaha ki te tūāhanga ā-ahurea, pēnei i te marae, i ngā papakāinga, i ngā taiopenga Māori hoki, ka pā pea ki te tuakiri me te tuku ihotanga o te reo o te Māori. Me whai whakaaro ngā whānau, ngā hapū, me ngā iwi ki ngā rautaki urutau, ka whakauru ai i ngā kōrero mō te huringa o te āhuarangi ki ā rātou mahere e taimau ai ngā taonga tuku iho ā-ahurea.
Ahakoa e whakawhanake ana ētahi hapū me ētahi iwi i ā rātou ake mahere mō te urutaunga me te whakamaurutanga e pā ana ki te huringa o te āhuarangi, ko tā He huringa āhuarangi, he huringa ao he tāpae aratohu e whāiti ana ki ngā wāhi e hāngai pū ana ki ngā hiahia o ngā whānau, o ngā hapū, o ngā iwi hoki.